Boeken

Snel naar

Klik op een jaartal:    2024   2023   2021   2020   2019   2018   2017   2016   2015   2014   2013   2012   2011   2006

IN DE MEDIA

2024

Een Indische vrouw in Maleisië. Een onbekend reisverhaal van Dé-Lilah uit 1897

De Indische schrijfster Dé-Lilah (pseudoniem van Lucy van Renesse) publiceerde in 1899 een boek over haar reis over Java. Ze schreef echter ook een verslag van een reis in 1897 langs de westkust van het tegenwoordige Maleisië. Dit verhaal van een Indo-Europese vrouw die alleen door een onherbergzaam gebied reist, wordt nu voor het eerst openbaar gemaakt. Het is fascinerend en uniek vanwege Dé-Lilah’s hybride en kritische perspectief op het Nederlandse en Engelse kolonialisme. Maar het is ook meeslepend vanwege haar vlotte stijl en de vele spannende avonturen die ze beleeft. In de inleiding schetsen de bezorgers de literairhistorische context.

Zutphen: Walburg Pers, 2024  | Bezorgd en ingeleid door Rick Honings, Olf Praamstra & Coen van ’t Veer 

IN DE MEDIA

2024

Cermin Poskolonial: Membaca Kembali Sastra Hindia Belanda

Selain dalam arsip, foto, surat, atau catatan perjalanan, sejarah panjang kolonialisme Belanda di Indonesia juga terekam dalam fiksi, termasuk sastra Hindia Belanda. Sastra Hindia Belanda sederhananya adalah karya sastra berbahasa Belanda tentang Hindia Belanda. Seperti apa penggambaran masyarakat kolonial di dalamnya? Bagaimana analisis poskolonial diterapkan terhadap karya sastra Hindia Belanda? Pertanyaan-pertanyaan tersebut dibahas menyeluruh dalam buku ini.

Buku Cermin Poskolonial: Membaca Kembali Sastra Hindia Belanda ini mempelajari sejarah penjajahan Belanda di Indonesia melalui sastra, dan merupakan versi pendek dari buku berbahasa Belanda De postkoloniale spiegel: De Nederlands-Indische letteren herlezen (2021) yang disunting oleh Rick Honings, Coen van ’t Veer, dan Jacqueline Bel dan diterjemahkan oleh Rhomayda A. Aimah. Dalam bunga rampai ini, para peneliti mengkaji fiksi Hindia Belanda mulai tahun 1860 hingga 2019, melalui pendekatan-pendekatan poskolonial yang antara lain menyoroti representasi penduduk lokal dan ketimpangan relasi kuasa masyarakat kolonial yang ditemukan dalam teks.

Dari sudut pandang yang mengkritik hegemoni narasi kolonial, buku ini membaca kembali tidak hanya karya sastra penulis-penulis ‘kanon’ Belanda seperti Multatuli dan Louis Couperus; namun juga penulis Indo-Eropa, seperti Victor Ido dan Dido Michielsen; serta penulis Indonesia, Soewarsih Djojopoespito, dan Arti Purbani, yang karya-karyanya masih belum banyak dikaji. Cermin Poskolonial menawarkan sebuah model pembacaan kritis, retrospektif, dan reflektif terhadap sastra untuk mempelajari masa lalu dan menyajikan cerita-cerita dengan tokoh, latar, dan tema yang beragam.

Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2024 | Onder redactie van Rick Honings, Coen van ’t Veer & Jacqueline Bel | Vertaling: Rhomayda Alfa Aimah

2023

De ontdekking van Insulinde. Op reis in Nederlands-Indië in de negentiende eeuw

Het ‘prachtig ryk van Insulinde dat zich daar slingert om den evenaar, als een gordel van smaragd’. Met die woorden verheerlijkte Multatuli de kolonie Nederlands-Indië in zijn Max Havelaar (1860). In de vroege negentiende eeuw, na de ondergang van de VOC, werd Indië voor het eerst een echte kolonie van Nederland. Vanaf dat moment gingen reizigers op pad om de binnenlanden van Java, Sumatra en de ‘buitengewesten’ te verkennen: natuuronderzoekers, predikanten, zendelingen, taalgeleerden, ambtenaren, militairen en gelukszoekers, en later ook vrouwen en toeristen. Zij schreven volop reisverhalen om het ‘moederland’ te informeren over het koloniale project. Hoe reisden ze in die periode in Indië? Welke woorden gebruikten ze om uiting te geven aan hun ervaring van de tropen? Wat zagen, hoorden, roken en proefden ze? Welke onbekende planten, dieren en mensen kwamen ze tegen? En wat zeggen de publicaties van negentiende-eeuwers over hun manier van denken? De ontdekking van Insulinde laat niet alleen zien hoe Nederlanders reisden, maar ook hoe ze dachten en de koloniale stereotypen vormgaven die tot op heden invloed uitoefenen.

Amsterdam: Prometheus, 2023. 

IN DE MEDIA

2023

Animals in Dutch Travel Writing, 1800-Present

Apart from humans, animals play a pivotal role in travel literature. However, the way they are represented in texts can vary from living companions to metaphorical entities. Existing studies mainly focus on the representation of conventional or unconventional roles that are assigned to animals from around the Napoleonic age until now, roles that have been subject to change and that tell us a lot about human reflections on encounters with non-human creatures and the position of man in this rapidly changing world. In this edited volume, scholars from the Netherlands and abroad analyse the roles that animals play in Dutch travel literature from 1800 to the present. In this way, we aim to provide new insights into the relationships between man and animals, in textual expressions and real life, and to add the ‘Dutch case’ to the flourishing international field of travel writing studies.

Leiden: Leiden University Press, 2023. ISBN 9789087284022 | Onder redactie van Rick Honings & Esther Op de Beek.

 

IN DE MEDIA

2023

Iconische schrijvers. Geschiedenis van het Nederlandse auteursportret

Hoe ziet een ‘echte schrijver’ eruit? Iedere lezer heeft daar wel een beeld van, maar vrijwel niemand vraagt zich af hoe dat beeld tot stand is gekomen. In dit boek worden tientallen schrijversportretten door specialisten onder de loep genomen, en zo ontstaat een ander verhaal over de Nederlandse literatuur. Dit verhaal gaat over beeldvorming, zelfrepresentatie en onvermijdelijk ook over marketing. Van de anonieme middeleeuwen, via prenten, prachtige portretten en auteursfoto’s tot selfies in de badkamerspiegel vormt Iconische schrijvers een veelkleurige en verrassende literatuurgeschiedenis.

Zutphen: Walburg Pers, 2023. ISBN 9789464560206 | Redactie: Sander Bax, Lieke van Deinsen, Rick Honings & Bertram Mourits

2023

Travelling the Dutch East Indies. Historical Perspectives and Literary Representations

In 1594, the first Dutch ships sailed to ‘the East’. Throughout the seventeenth and eighteenth century, almost five thousand ships were sent to the Dutch East Indies, attracting a growing number of travellers, with trade as one of the major incentives. In addition to Dutch missionary ambitions, progress and technological innovations not only fed the growing hunger for expansion, but also stirred an appetite for adventure. The hope for a life in welfare is mirrored in the growing numbers of passengers travelling ‘East’ in the nineteenth century and the first half of the twentieth century. At the same time, Javanese travellers started to explore their homeland as well. Travelling the Dutch East Indies not only offers a diverse picture of travel and a critical perspective on the colonial ideology with which it is associated, but also shows how the collections of Leiden University Libraries can serve as a rich source for all kinds of historical research.

Hilversum: Verloren, 2023. ISBN 9789464550450| Onder redactie van Doris Jedamski & Rick Honings

 

2021

De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen

Het Nederlandse koloniale verleden in Indonesië heeft grote invloed gehad op de literatuur. In De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen wordt in 26 hoofdstukken de ‘canon’ van de Nederlands-Indische literatuur voor het eerst systematisch vanuit een postkoloniaal perspectief gelezen, van Multatuli’s Max Havelaar (1860) – de eerste Indische roman – tot en met Lichter dan ik (2019) van Dido Michielsen. Na een introductie waarin wordt ingegaan op het leven van de auteur en zijn of haar relatie met Nederlands-Indië of Indonesië, worden telkens een of meer romans kritisch geanalyseerd. Naast beroemde auteurs als Louis Couperus, E. du Perron en Marion Bloem komen ook minder bekende schrijvers aan de orde. Terugkerende aandachtspunten zijn de representatie van de ongelijke koloniale machtsverhoudingen en de Europese strategieën waarmee de ‘ander’ werd gemarginaliseerd. De postkoloniale spiegel geeft niet alleen een vernieuwend overzicht van meer dan 160 jaar Indische literatuurgeschiedenis, maar is tegelijkertijd bedoeld als een zelfkritisch onderzoek naar hoe de Nederlandse letterkunde omgaat met het koloniale verleden.

Leiden: Leiden University Press, 2021. ISBN 9789087283735 | Onder redactie van Rick Honings, Coen van ’t Veer & Jacqueline Bel

Gratis te downloaden via deze: link 

IN DE MEDIA

2021

Louis Couperus, De stille kracht

De stille kracht (1900) van Louis Couperus is de beroemdste roman uit de Nederlands-Indische letterkunde. Alle onderwerpen die daarin een rol spelen komen in dit klassiek geworden werk aan de orde: de rol van de Nederlanders als kolonisator, de positie van de Indonesische bevolking, de overweldigende schoonheid van de natuur, goena-goena (zwarte magie), seksualiteit, onderdrukking, geweld en de (dreiging van de) islam. De stille kracht kan dienen om een genuanceerd beeld te geven van de geschiedenis van het Nederlandse kolonialisme in ‘de Oost’ en de rol die literatuur daarin heeft gespeeld.

Nog altijd bestaat er grote waardering voor De stille kracht. Het is tientallen malen herdrukt en vertaald in meer dan vijftien talen. Louis Couperus vertelt niet alleen een spannend verhaal met thrillerachtige elementen en de nodige liefdesaffaires, het boek is ook heel goed geschreven en geeft een indringend beeld van het leven van de Nederlanders in ‘hun’ kolonie in Nederlands-Indië aan het einde van de negentiende eeuw. Couperus kende Indië uit eigen ervaring. Hij werd weliswaar in Den Haag geboren, maar zijn familie leefde al generaties lang in Nederlands-Indië en was er sterk door beïnvloed.

Amsterdam: Amsterdam University Press, 2021 | Samengesteld door Rick Honings & Olf Praamstra

2021

Het land van ‘Oosterzonnegloed’.
Sporen van Indië in negentiende-
eeuwse schrijversarchieven

De laatste jaren staat het Nederlandse koloniale verleden in Indië volop in de belangstelling. Het proces waarin Nederland in het reine probeert te komen met zijn beladen geschiedenis is in volle gang. Wat kunnen schrijversarchieven ons leren over dat koloniale verleden? In de Bijzondere Collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden worden de nalatenschappen bewaard van auteurs als Willem Bilderdijk, Nicolaas Beets en François HaverSchmidt, die sporen bevatten van de Nederlandse aanwezigheid in ‘de Oost’. In deze oratie gaat de meeste aandacht uit naar Nicolaas Beets. Diens zoon Dirk vertrok in 1875 naar Batavia, waar hij ruim vijfentwintig jaar zou blijven. Er ontspon zich een levendige briefwisseling tussen vader en zoon. Waarover schreven zij elkaar? Wat komen we te weten over het leven dat Dirk in Indië leidde en de gedachten en gevoelens die hij daarover had? Wat waren zijn blinde vlekken en wat leert ons dat over de toenmalige koloniale opvattingen? 

Leiden: Primavera Pers, 2021. Paperback, 72 blz., 41 ill. in kleur. ISBN 9789059973480

 

2020

Jaarboek Bilderdijk 2020

Bilderdijk blijkt bijna 200 jaar na zijn dood nog altijd springlevend. Dit nieuwe Jaarboek Bilderdijk 2020 bevat onder meer een bijdrage van Rick Honings waarin hij aan de hand van onbekende brieven een nieuw licht werpt op de vriendschap tussen Bilderdijk en de kunstenaar Franciscus Schluymer. Marinus van Hattum en Gert-Jan Johannes gaan in op een ‘geestige’ brief van Bilderdijk uit het roerige jaar 1823, het jaar van Isaac da Costa’s Bezwaren tegen den geest der eeuw. Christophe Madelein vergelijkt de rol van het sublieme bij Bilderdijk en William Blake, terwijl Peter Altena Bilderdijks aversie tegen het roken in perspectief plaatst en de Bilderdijk-vereerder C.H. Clemens onder het stof vandaan haalt. Verder nog enkele korte bijdragen. Het jaarboek wordt besloten met een tweetal recensies.
Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2020. ISBN 9789087048860. | Onder redactie van Rick Honings & Gert-Jan Johannes

2020

Het eiland van vuurrazernij. De Krakatau-ramp van 1883 en de Nederlandse literatuur

‘Het eiland van vuurrazernij’. Met die woorden typeerde Louis Couperus de Krakatau. Tijdens zijn rondreis door Indonesië wilde hij de beroemde vulkaan met eigen ogen zien en hij schreef erover in Oostwaarts (1923). Veertig jaar daarvoor, op 27 augustus 1883, was de vulkaan in alle hevigheid uitgebarsten. De kracht van de eruptie was ongekend en veroorzaakte tientallen meters hoge tsunami’s die de kusten overspoelden, met tienduizenden doden tot gevolg.

De Nederlandse bevolking was hevig geschokt door de vreselijke ramp die haar kolonie had getroffen. Op verschillende plaatsen werden literaire liefdadigheidsactiviteiten georganiseerd,waaraan schrijvers van naam en faam meewerkten. Omdat de ramp tot de verbeelding sprak, heeft die ook zijn sporen nagelaten in jeugdboeken. Dit boek gaat over de verwerking van de ramp in de Nederlandse literatuur in het licht van het koloniale verleden.

De negenentwintigste Bert van Selm-lezing is op 3 september 2020 te Leiden uitgesproken door Rick Honings. De Bert van Selm-lezing is een jaarlijks terugkerende lezing ter nagedachtenis van de boekhistoricus Bert van Selm († 17 april 1991). De lezing is een initiatief van de opleiding Nederlandse taal en cultuur van de Universiteit Leiden.

Leiden: Primavera Pers, 2020 (negenentwintigste Bert van Selm-lezing) | ISBN 9789059973213

2020

Een sublieme nalatenschap. De erfenis van Willem Bilderdijk

Willem Bilderdijk (1756-1831) was de grootste dichter van zijn tijd, maar ook een dwarsdenker in eeuwig verzet tegen de tijdgeest, en een zonderlinge hypochonder, die tientallen jaren leefde met ‘de voet in ‘t graf’, zoals hij het zelf uitdrukte. Het universele genie Bilderdijk was een van de laatste Europeanen die nog over alle kunsten en wetenschappen een deskundige mening kon geven. Dat deed hij dan ook graag, en dat werd hem lang niet altijd in dank afgenomen.

 Naast talloze felle tegenstanders kende Bilderdijk ook een groot aantal bewonderaars. Al tijdens zijn leven begonnen zij gedrukte publicaties, documenten, brieven en afbeeldingen van en over Bilderdijk te verzamelen. Ook een haarlok van de grote dichter, zijn dodenmasker of een gipsen afdruk van zijn schrijfhand werden gewilde verzamelobjecten. De collecties van de twee grootste verzamelaars kwamen uiteindelijk terecht bij de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden en bij de Vereniging ‘Het Bilderdijk-Museum’ te Amsterdam. In 2020 werden beide verzamelingen verenigd in de Universiteitsbibliotheek te Leiden, de stad die Bilderdijk zelf zag als ‘‘t Eden der wareld’.

In Een sublieme nalatenschap geeft een keur van Bilderdijk-kenners een indruk van de schatten die de nu op één plek bijeengebrachte collectie bevat.

Met bijdragen van Marleen de Vries, Ton van Kalmthout, Thomas von der Dunk, Piet Gerbrandy, Ton Geerts, Eveline Koolhaas-Grosfeld, Gert-Jan Johannes en Inger Leemans, Peter van Zonneveld, Joris van Eijnatten, Arianne Baggerman en Rudolf Dekker, Peter Altena, Ellen Krol, Maaike Meijer, Lotte Jensen, Henk te Velde, Harmen Beukers, Marca Bultink, Wijnand W. Mijnhardt, Marinus van Hattum, Marita Mathijsen, Olf Praamstra en Rick Honings.

Leiden: Leiden University Press, 2020 | ISBN 9789087283476 | Onder redactie van Rick Honings & Gert-Jan Johannes

2019

Romantici en revolutionairen. Literatuur en schrijverschap in Nederland in de 18e en 19e eeuw

Mensen opvoeden tot volwaardige burgers. Dat was wat Betje Wolff en Aagje Deken met hun achttiende-eeuwse briefromans nastreefden. Honderd jaar later keek de Tachtiger Willem Kloos heel anders aan tegen zijn positie als schrijver. Met zijn dichtregel ‘Ik ben een God in ’t diepst van mijn gedachten’ zette hij zich af tegen meer maatschappelijk gerichte auteurs.

In Romantici en revolutionairen nemen Rick Honings en Lotte Jensen twee eeuwen schrijverschap onder de loep. Sommigen wilden de wereld verbeteren en streefden hoge idealen na, anderen keerden zich er liever van het aards gewoel af om zich op hogere sferen te richten.

Dit rijk geïllustreerde boek stelt de positie van de auteur in de samenleving centraal. Daarmee biedt het een vernieuwend overzicht van de Nederlandse literatuur van de achttiende en negentiende eeuw. Van dominee-dichter tot humorist, van idealist tot sentimentalist en van nationalist tot feminist.

Amsterdam: Prometheus, 2019 | ISBN 9789044630770 | Rick Honings & Lotte Jensen

2019

Mijn tranen stromen nog. Gedichten van Willem Bilderdijk & Katharina Wilhelmina Schweickhardt over de dood van hun kinderen

De dichter Willem Bilderdijk (1756-1831) kreeg met zijn eerste vrouw vijf kinderen, van wie er drie als zuigeling stierven. Hij schreef er vijf ontroerende gedichten over. Vanaf 1796 had hij een relatie met Katharina Wilhelmina Schweickhardt (1776-1830), een begenadigd dichteres. Zij schonk hem acht kinderen, van wie er zes op zeer jonge leeftijd overleden. De oudste zoon, Julius Willem, stierf in 1818 als twintigjarige in de Oost. Het is voor hun tijd niet bijzonder dat Bilderdijk en zijn tweede vrouw zeven kinderen verloren zijn, maar wel dat ze samen over hen liefst 37 gedichten hebben gemaakt. In deze bloemlezing zijn al die gedichten opgenomen, vermeerderd met nog vijf naar aanleiding van de dood van andere kinderen. Zij behoren zonder meer tot het aangrijpendste deel van hun oeuvre.
Amstelveen: EON Pers, 2019 | ISBN 9789077246870 | Bezorgd, ingeleid en toegelicht door Rick Honings & Marinus van Hattum.

2018

Star Authors in the Age of Romanticism. Literary Celebrity in the Netherlands

Although there has always been a fascination for famous people, the invention of modern celebrity culture goes back to the nineteenth century. During Romanticism the position of the author changed, but also that of the public with the phenomenon of the fan and associated fandom coming into existence.

 In Star Authors in the Age of Romanticism Dutch literary celebrity culture is analysed and embedded in the international discourse on this subject. Internationally, scholarly attention has over the last years been given to literary celebrity. This book supplies the Dutch dynamic to the international discourse on the development of literary celebrity by focusing on five famous Dutch authors from the nineteenth century: Willem Bilderdijk, Hendrik Tollens, Nicolaas Beets, François HaverSchmidt (alias Piet Paaltjens) and Eduard Douwes Dekker (better known as Multatuli).

Leiden: Leiden University Press, 2018 | ISBN 9789087283087

2018

Language, Literature and the Construction of a Dutch National Identity (1780-1830)

In exploring the birth of a Dutch identity between 1780 and 1830, this book integrates nationalism studies with literary and linguistic history by highlighting scholarly study of the Dutch language as a factor in the creation of the national identity. These early scholars promoted the Dutch language during a time of political upheaval, when citizens needed something to feel proud of. This book examines the impact individual agents had on a crucial stage in the Dutch nation-building process.

Met bijdragen van Gijsbert Rutten, Francien Petiet, Rick Honings, Marijke van der Wal, Wim Vandenbussche, Jan Noordegraaf, Ellen Krol, Janneke Weijermars, Lo van Driel en Nicole van der Sijs, Peter Altena, Ton van Kalmthout, Lotte Jensen en Gert-Jan Johannes.

Amsterdam: Amsterdam University Press, 2018. ISBN 9789089648273 | Onder redactie van Rick Honings, Gijsbert Rutten & Ton van Kalmthout

2018

Van Constantijntje tot Tonio. Het dode kind in de Nederlandse literatuur

Al in de vroegmoderne tijd wist Joost van den Vondel zijn publiek diep te raken met het gedicht over zijn overleden zoontje Constantijntje. Ook in de negentiende eeuw uitten vele dichters het verdriet om hun gestorven kinderen in hun werk, zoals Willem Bilderdijk, Hendrik Tollens en François HaverSchmidt. Recentelijk is er een ware hausse aan ‘dodekindliteratuur’. Denk maar eens aan Schaduwkind van P.F. Thomése, Contrapunt van Anna Enquist en Tonio van A.F.Th. van der Heijden. Ook in de jeugdliteratuur komt het thema voor. Deze bundel sluit aan bij de huidige internationale belangstelling voor representations of childhood death in kunst en literatuur. Er wordt ingegaan op de achtergrond van deze literatuur en het effect ervan op lezers. Als geheel biedt deze bundel een overzicht van hoe het dode kind in de loop der tijd is gerepresenteerd in de Nederlandse literatuur, vanaf de middeleeuwen tot nu.

Met bijdragen van Ludo Jongen, Olga van Marion, Tim Vergeer, Rietje van Vliet, Rick Honings, Lotte Jensen, Ton van der Wouden, Jacqueline Bel, Jaap Goedegebuure, Anikó Daróczi, Maaike Meijer, Onno Blom, Eva Rovers, Helma van Lierop-Debrauwer, Esther Op de Beek, Klaas la Roi, Anne van den Dool, Sander Bax en Frans-Willem Korsten.

Hilversum: Verloren, 2018 | ISBN 9789087047092. [Ook verschenen als eerste nummer van Indische Letteren 2018]
Onder redactie van Rick Honings, Olga van Marion & Tim Vergeer

2018

Multatuli nu. Nieuwe perspectieven op Eduard Douwes Dekker en zijn werk

In 2017 was het honderddertig jaar geleden dat Eduard Douwes Dekker overleed. Maar wat betekent Multatuli voor de huidige tijd? Het laatste deel van zijn Volledige werken is meer dan twintig jaar geleden verschenen en de bekroonde biografie van Dik van der Meulen stamt alweer uit 2002. Toch is het onderzoek naar zijn leven en werk nog altijd in ontwikkeling. Binnen de muren van de neerlandistiek is er aandacht voor hoog en laag, voor centrum en periferie, voor context en literaire theorie. Het is belangrijk dat er telkens vanuit andere invalshoeken en perspectieven naar klassieke auteurs gekeken wordt. Deze bundel is daar een voorbeeld van. Elf wetenschappers, uit Nederland, maar ook uit Duitsland, Engeland en Vlaanderen, laten hun licht schijnen op een nieuw of nog onvoldoende onderzocht perspectief op deze auteur. Zo kunnen oude en nieuwe lezers kennismaken met een kersverse Multatuli.

Met bijdragen van Jacqueline Bel en Rick Honings, Jaap de Jong, Saskia Pieterse, Olf Praamstra, Ralf Grüttemeier, Evelien Neven, Marc van Zoggel, Bart Vervaeck, Jane Fenoulhet, Sven Vitse, Kris Humbeeck en Laurens Ham.

Hilversum: Verloren, 2018 | ISBN 9789087047092. [Ook verschenen als eerste nummer van Indische Letteren 2018]
Onder redactie van Jacqueline Bel, Rick Honings & Jaap Grave

2017

Majoor van het Menselijk Leed. Leven, werk en imago van Herman Brusselmans

‘Hij wordt zowel verguisd als verafgood. Hij is een zeer belangrijk schrijver.’ Dat staat te lezen op de achterzijde van de boeken van de langharige veelschrijver Herman Brusselmans. Het tekstje mag dan met de hem kenmerkende bravoure zijn geschreven, wat er staat klopt: je houdt van hem of je verafschuwt hem, een tussenweg is er niet. Maar hoe er ook over hem gedacht wordt, Brusselmans is een beroemdheid. Er is niemand die hem niet kent: als auteur van ruim zeventig boeken en als televisiepersoonlijkheid.

Op 9 oktober 2017 werd de Mooie Jonge Oppergod zestig jaar. En in 2017 is het ook dertig jaar geleden dat hij besloot om professioneel auteur te worden. Ter gelegenheid van dit dubbele kroonjaar verschijnt Majoor van het Menselijk Leed, een studie over leven, werk en imago van Herman Brusselmans. Rick Honings voerde hiervoor diverse gesprekken met de schrijver en met personen uit zijn omgeving. Zo rijst er een beeld op van een complexe persoonlijkheid, een veelzijdig en onvermoeibaar schrijver, en een literair fenomeen.

Amsterdam: Prometheus, 2017 | ISBN 9789044630275.

2017

Idolizing Authorship. Literary Celebrity and the Construction of Identity, 1800 to Present

Though these days, our celebrity culture tends to revolve around movie stars and pop musicians, there have been plenty of celebrity authors over the years and around the world. This volume brings together a number of contributors to look at how and why certain writers have attained celebrity throughout history. How were their images as celebrities constructed by themselves and in complicity with their fans? And how did that process and its effects differ from country to country and era to era?

Met bijdragen van Silke Hoffmann, Rick Honings, Suze van der Poll, Henk van der Liet, Mary Kemperink, Sjef Houppermans, Peter Liebregts, Sander Bax, Gaston Franssen, Ellen Rutten en Sanna Lehtonen.

Amsterdam: Amsterdam University Press, 2017 | ISBN 9789089649638
Onder redactie van Gaston Franssen & Rick Honings

2017

The Return of the Author in the field of Dutch Studies

Open access raadpleegbaar via:

https://content.sciendo.com/view/journals/werk/12/2/werk.12.issue-2.xml

Met bijdragen van o.a. Odile Heynders, Rick Honings, Inge van de Ven en Sander Bax

Themanummer Werkwinkel 12 (2017) 2 | Onder redactie van Sander Bax en Rick Honings

2016

De dichter als idool. Literaire roem in de negentiende eeuw

Beroemdheden zijn van alle tijden, maar in de vroege negentiende eeuw kreeg het verschijnsel ‘roem’ een nieuwe impuls. Dankzij de Romantiek rijpte het idee dat de ware kunstenaar, verheven boven ‘gewone’ mensen, zich in maatschappelijk en cultureel opzicht diende te onderscheiden, met een bijzondere levensstijl en een excentriek imago.

Dichters werden toen ook bejegend als unieke figuren. Goethe in Duitsland en Byron in Engeland groeiden bijvoorbeeld uit tot echte celebrities, met een schare fans. Ook in Nederland ontstond in die tijd een fascinatie voor beroemde auteurs. Hun bewonderaars gingen op jacht naar handtekeningen, verzochten om een haarlok, stuurden fanmail, imiteerden de stijl van hun idool of ondernamen een bedevaart om hem te ontmoeten.

De dichter als idool analyseert de imago’s van zeven beroemde auteurs (zoals Hendrik Tollens, Nicolaas Beets, Piet Paaltjens en Multatuli), en laat ook zien hoe de literaire fan zich manifesteerde. Het boek biedt daarmee een eerste overzicht van de Nederlandse geschiedenis van literaire roem in de negentiende eeuw.

Amsterdam: Bert Bakker, 2016 | ISBN 9789035144316.

2016

Celebrity Authorship and Afterlives in English and American Literature

This book maps the history of literary celebrity from the early nineteenth century to the present, paying special attention to the authors’ crafting of their writerly self as well as the afterlife of their public image. Case studies are John Keats, Edgar Allan Poe, Eliza Cook, Herman Melville, Oscar Wilde, Gertrude Stein, J.D. Salinger and Zadie Smith.

Literary celebrity is part and parcel of modern literary culture, yet it continues to raise intriguing questions about the nature of authorship, writerly fame and the tension between authorial self-fashioning and public appropriation. This volume provides unique insights into the phenomenon.

Met bijdragen van Gaston Franssen & Rick Honings, Eric Eisner, Evert Jan van Leeuwen, Alexis Easley, Kevin J. Hayes, Sandra Mayer, Rod Rosenquist, Gaston Franssen en Odile Heynders.

London: Palgrave Macmillan, 2016 | ISBN 9781137558671 | Onder Redactie van Gaston Franssen & Rick Honings.

2016

Na 160 jaar. Nieuwe perspectieven op Hendrik Tollens

Toen Hendrik Tollens in 1856 stierf, verkeerde het land in diepe rouw. ‘Nee, Tollens, is niet dood! Hoe zou hij immers kunnen sterven / Die leeft zoo lang de taal van Neêrland wordt gehoord?’ schreef een bewonderaar in een lokale krant. Eerbetoon op eerbetoon volgde, met als hoogtepunt de onthulling in 1860 van een standbeeld te Rotterdam door koning Willem III. Op 21 oktober 2016 is het de 160ste sterfdag van Hendrik Tollens, maar de tijden zijn veranderd. Historici en letterkundigen zijn het er unaniem over eens dat er geen populairder dichter was dan Tollens, maar tegelijkertijd kampt hij met een imago van ingeslapenheid, burgerlijkheid en saaiheid. Reden genoeg om een nieuw licht op Tollens te werpen door nieuwe benaderingen en begrippen in de cultuur- en literatuurstudies, zoals memory studies, translation studies en self-fashioning, toe te passen op zijn oeuvre.

Met bijdragen van Jan Oosterholt, Lotte Jensen, Rick Honings, Marita Mathijsen en Ruud Poortier. Met fraaie kleurenafbeeldingen.

Themanummer De Negentiende Eeuw 40 (2016) nr. 3 | ISBN 9789087046309 | Onder redactie van Rick Honings & Lotte Jensen.

2015

Een tint van het Indische Oosten. Reizen in Insulinde 1800-1950

Een tint van het Indische Oosten gaat over reizen in Insulinde. Zo’n boek was er nog niet. In de negentiende eeuw kreeg men meer belangstelling voor de binnenlanden van de kolonie. Onder invloed van de Verlichting wilde men vooral kennis vergaren over landen en volken. Door de Romantiek idealiseerde men de ‘edele wilde’, onaangetast door de westerse beschaving. Dat leidde tot ontdekkingsreizen, die een volkenkundig, botanisch, zoölogisch of geologisch karakter hadden. Door de toegenomen Europeanisering kwamen daar toeristische reizen bij, vooral in de twintigste eeuw. In deze bundel worden drieëntwintig reizigers uit de periode 1800-1950 besproken. Wat vonden zij van natuur en landschap, van de inheemse bevolking? In hoeverre keken ze met westerse ogen? Wat zagen ze dan? Binnen het koloniale discours waarin zij opereerden, traden allerlei nuances op, die een rijk geschakeerd beeld opleveren. Dat is de belangrijkste conclusie van deze verrassende bundel.

Met bijdragen van Ellen Krol, Hans Straver, Peter van Zonneveld, Siegfried Huigen, Gerard Termorshuizen, Jacqueline Bel, Arie Pos, Wilma Scheffers, Rick Honings, Jaap Grave, Arnoud Arps, Jeroen Dewulf, Pamela Pattynama, Vilan van de Loo, Eep Francken, Frank Okker, Jaap Goedegebuure, Erica van Boven, Coen van ’t Veer, Olf Praamstra, Kees Snoeck, Ton Anbeek en Frans-Willem Korsten

Hilversum: Verloren, 2015 | ISBN 9789087045227 | Onder redactie van Rick Honings & Peter van Zonneveld

2015

Illness and Literature in the Low Countries. From the Middle Ages until the 21th Century

From as early as classical antiquity there has been an interplay between literature and medicine. The first book of Homer’s Ilias recounts the plague that swept the camp of the Achaeans. While this instance concerns a full-length book, it is the aphorism that is of greater importance as a literary technique for the dissemination of medical knowledge. In addition, the subject of illness and its impact on mankind was explored by great numbers of poetic scholars and scholarly poets. This collection offers fourteen articles which all highlight the relation between disease and literature. It entails a first-ever overview of Dutch-language research in this field, whereby the literary and cultural functions of medical knowledge and the poetics of medical and literary writing are in the focus.

Met bijdragen van Hans de Waardt, Olga van Marion, Bettina Noak, Ronny Spaans, Helmer Helmers, Rick Honings en Steven Honings, Arnold Lubbers, Mary Kemperink, Frans-Willem Korsten, Sander Bax, Wouter Schrover, Liesbeth Minnaard en Joost de Haan en Stephan Besser.

Göttingen: V&R Unipress, 2015 | ISBN 9783847105206 | Onder redactie van Jaap Grave, Rick Honings & Bettina Noak

2015

Frans Kellendonk, Verzameld werk. Twee delen in een cassette

Frans Kellendonk overleed in 1990 op negenendertigjarige leeftijd. Hij was schrijver, anglist en vertaler. Daarnaast was hij jarenlang redacteur en medewerker van De Revisor. Voor Bouwval ontving hij de Anton Wachterprijs, voor Mystiek lichaam de Bordewijkprijs. Kellendonks werk wordt alom gerekend tot het beste dat in het moderne Nederlands is geschreven.

Een kwarteeuw na zijn overlijden staat zijn schrijverschap nog altijd volop in de belangstelling, getuige onder meer de publicatie van De brieven, waarin voor het eerst de persoonlijke correspondentie van Kellendonk te lezen is. En met het Verzameld werk, bezorgd door Jaap Goedegebuure en Rick Honings.

Het eerste deel van het Verzameld werk omvat Kellendonks romans, van zijn debuut Bouwval tot aan zijn laatste roman, Mystiek lichaam, en zijn verhalen. In het tweede deel zijn essays, kritieken, reisverhalen en een ruime keuze uit de ongebundelde artikelen, aangevuld met een bibliografie, een biografische schets en enkele interviews.

Amsterdam: Querido, 2015 | ISBN 9789021400327 | Bezorgd door Jaap Goedegebuure & Rick Honings

2015

Luisterboek Frans Kellendonk, Mystiek Lichaam

Frans Kellendonks roman Mystiek lichaam (1986) geldt als een hoogtepunt in onze naoorlogse literatuur. Het boek schittert door zijn spitse, ironische stijl en biedt een pittige mix van komedie, satire en maatschappijkritiek. In een tijd dat het CDA zich sterk maakte voor het gezin als ‘hoeksteen van de samenleving’, liet Kellendonk zien wat er aan het einde van de twintigste eeuw nog van dat ideaal rest: vader Gijselhart is een gevoelloze en treiterzieke vrek, dochter Magda alias ‘Prul’ een Bewust Ongehuwde Moeder zonder veel verantwoordelijkheidszin en zoon Leendert een seropositieve homoseksueel en charlataneske kunsthandelaar. Treffend genoeg ontbreekt moeder Gijselhart in dit gebroken geheel. Kellendonk geeft zijn zedenschets de inbedding van de christelijke leer waarin het huwelijksverbond wordt gezien als de aardse afspiegeling van de spirituele band tussen Christus en zijn kerk. Van dit ‘mystieke lichaam’, ooit beschouwd als het onwrikbare fundament van sociale cohesie en gemeenschapszin, resteert in het postmoderne tijdperk nog slechts een ruïne.

Mystiek lichaam wordt voorgelezen door schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeijffer. De begeleidende tekst is geschreven door de Leidse neerlandici Rick Honings en Jaap Goedegebuure. Zij gaan onder meer in op Kellendonks kanttekeningen bij de multiculturele samenleving waarmee hij anticipeerde op een discussie die vijftien jaar later werd aangezwengeld door Pim Fortuyn, op de beschuldigingen van sommige critici dat de roman antisemitische, vrouwonvriendelijke en homofobe tendensen vertoonde en op de talloze verwijzingen naar twintig eeuwen cultureel en religieus erfgoed.

Voorgelezen door Ilja Leonard Pfeijffer | Amsterdam: Rubinstein, 2015 | ISBN 9789047617952
Toegelicht door Rick Honings & Jaap Goedegebuure

2014

Schokkende boeken!

Schokkende boeken zijn van alle tijden. Of ze nu pornografisch, bizar, racistisch, staatsgevaarlijk of godslasterlijk werden genoemd – in de loop der eeuwen hebben heel wat boeken voor beroering gezorgd in het literaire, politieke en maatschappelijke leven. Reinaert en zijn homoseksuele neigingen zorgden al voor ophef in de middeleeuwen. Dat gold eveneens voor staatsgevaarlijk drama uit de zeventiende eeuw en godslasterlijke gedichten uit de achttiende eeuw. Ook in de negentiende en twintigste eeuw verschenen tal van politiek incorrecte, xenofobe, pornografische en in andere opzichten extreme werken. Schokkende boeken! biedt een overzicht van werken uit de Nederlandse literatuur die in hun tijd als schokkend werden ervaren, en dat nog altijd zijn. Volgens drie thema’s worden deze besproken: het lichaam, de geest en de vorm. Zo ontstaat een eerste overzicht door de tijd heen, vanaf de middeleeuwen tot nu.

Met bijdragen van Joost van Driel, Olga van Marion, Nina Geerdink, René van Stipriaan, Marita Mathijsen, Maaike Meijer, Katharina Hupe en Ralf Grüttemeier, Christiaan Weijts, Jaap Grave, Max van Duijn, Johan Oosterman, Judith Kessler, Marc van Oostendorp, Helmer Helmers, Peter Altena, Marleen de Vries, Lotte Jensen, Lisa Kuitert, Frans Blom, Elsbeth Etty, Frans-Willem Korsten, Edwin Praat, Yra van Dijk, Wim van Anrooij, Rick Honings, Jaap Goedegebuure, Lars Bernaerts, Sander Bax, Jan Konst, Sven Vitse, Jos Joosten en Stine Jensen.

Verloren, 2014 | ISBN 9789087044572 | Onder redactie van Rick Honings, Lotte Jensen & Olga van Marion

2014

Hildebrand, Camera Obscura

De Camera Obscura is niet alleen een héél bekend maar ook een heel leuk boek uit de negentiende eeuw. Met geamuseerde, soms spottende blik bekijkt de student Hildebrand de wereld om hem heen. Hij lacht om de burgerlijke samenleving met haar vaste gewoonten, haar sterke sociale controle en haar isolement. Het was de tijd dat de stadspoorten ’s avonds nog dichtgingen, en men alleen kon reizen met de trekschuit of de diligence. De omgang tussen jongens en meisjes was strak geregeld. Iedereen moest zijn plaats weten en wee je gebeente als je daarvan probeerde af te wijken.

De belangrijkste verhalen uit deze gevarieerde bundel, ‘De Familie Stastok’ en ‘De Familie Kegge’, worden in dit nieuwste deeltje in de Tekst in Context-reeks beknopt weergegeven en uitgebreid toegelicht. Daarbij komen niet alleen de economie, het onderwijs, de armenzorg en de standenmaatschappij aan bod, maar ook de mode, ontspanning en vermaak en het studentenleven. Zo ontstaat een beeld van een samenleving die, ondanks alle verschillen, toch verrassend veel met de onze gemeen heeft.

Mystiek lichaam wordt voorgelezen door schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeijffer. De begeleidende tekst is geschreven door de Leidse neerlandici Rick Honings en Jaap Goedegebuure. Zij gaan onder meer in op Kellendonks kanttekeningen bij de multiculturele samenleving waarmee hij anticipeerde op een discussie die vijftien jaar later werd aangezwengeld door Pim Fortuyn, op de beschuldigingen van sommige critici dat de roman antisemitische, vrouwonvriendelijke en homofobe tendensen vertoonde en op de talloze verwijzingen naar twintig eeuwen cultureel en religieus erfgoed.

Tekst in Context 12 | Amsterdam: Amsterdam University Press, 2014 | ISBN 9789053566169 | Rick Honings & Peter van Zonneveld

2014

Literaire fancultuur in de negentiende en twintigste eeuw

Themanummer Spiegel der Letteren 56 (2014) 3 | Onder redactie van Gaston Franssen & Rick Honings

2013

De gefnuikte arend. Het leven van Willem Bilderdijk

Willem Bilderdijk is een van de merkwaardigste mannen die ooit in ons vaderland hebben rondgelopen. Een omstreden figuur, wiens grillige levensloop bepaald werd door politieke twisten, ballingschap, miskenning, ziekte, armoede, kindersterfte en doodsverlangen, maar ook door de liefde en de waardering van een kleine schare toegewijde leerlingen. Een aartsconservatieve romanticus in woelige tijden, gefnuikt in zijn ambitie om zijn talenten volledig te ontplooien. Zijn strijd tegen de geest der eeuw bezorgde hem vele vijanden en weinig vrienden. Over één ding waren allen het echter eens: hij was een virtuoos dichter. Zijn kommervolle bestaan wordt weerspiegeld in zijn vele verzen; hij bezong alles wat los- en vastzat, zelfs najaarsvliegjes en het koken van eieren inspireerden hem. Dit rijk geïllustreerde boek vertelt het verhaal van zijn leven, op grond van zijn poëzie, brieven en andere documenten.

Uit getuigenissen van hemzelf en anderen rijst in De gefnuikte arend een beeld op van een veelzijdige figuur, een melancholieke hypochonder met een enorme werkkracht, die onder invloed van opium nachtenlang in verzen sprak.

 

Amsterdam: Bert Bakker, 2013. Tweede druk 2016 | ISBN 9789035138094 | Rick Honings & Peter van Zonneveld

2013

Ellendige levens. Nederlandse schrijvers in de negentiende eeuw

Lang is de negentiende eeuw afgeschilderd als een gezapig tijdperk met brave dominees die in de literatuur de toon aangaven. Maar achter de façade van huiselijk geluk ging een wereld van leed schuil. Hoe treurig zijn de levens van zelfmoordenaars als Boniface en HaverSchmidt, hoe door leed geteisterd die van jonggestorven schrijvers als Drost, Van der Hoop jr. en De Génestet, hoe moeizaam slepen auteurs als Haafner, Helmers, Multatuli, Busken Huet en Emants zich door het aardse tranendal, terwijl weer anderen als Post, Potgieter en Kloos hun leven lang worden achtervolgd door een ongelukkig jeugd. Aan ellende is er in de hier bijeengebrachte levens geen gebrek.

Met bijdragen van Paul van der Velde en Jaap de Moor, Bert Paasman, Peter van Zonneveld, Lotte Jensen, Ellen Krol, Eep Francken, Willem van den Berg, Marita Mathijsen, Dick Welsink, Olf Praamstra, Alexander J.P. Raat, Ton van Kalmthout, Wiepke Loos, Anton Korteweg, Jaap Grave, Arnold Heumakers, Henk Eijssens, Piet Couttenier, Jacqueline Bel, Rick Honings, Nop Maas, Jaap Goedegebuure, Gerard Termorshuizen, Vilan van de Loo, Ton Anbeek en Fred Lanzing.

Hilversum: Verloren, 2013 | ISBN 9789087043742 | Onder redactie van Rick Honings & Olf Praamstra

2012

Pornografie in de Nederlandse literatuur

Pornografie is een van de meest populaire, maar tegelijkertijd minst bestudeerde genres in de literatuur. Lange tijd hebben pornografische en erotische teksten in de taboesfeer verkeerd. Veel teksten zijn vernietigd of onbekend gebleven. Voor de literatuur- en cultuurgeschiedenis bieden zij echter een schat aan informatie.

In Pornografie in de literatuur buigen hedendaagse letterkundigen en schrijvers zich over de pornografische traditie in Nederland en Vlaanderen. Zij gaan in op de literaire functie van pornografie, maar ook op haar filosofische en sociologische achtergrond. Zo verhaalt Herman Pleij over de noodzaak van vuilschrijverij in de middeleeuwen, vertelt Marita Mathijsen over ‘De bruiloft van Jacob Stootgraag’ uit de negentiende eeuw, beschrijft Ton Anbeek de functie van erotiek bij Wolkers en Reve en onderzoekt Marja Pruis de porno-uitdaging van hedendaagse schrijvers, van Oek de Jong tot Heleen van Royen. Arnon Grunberg ten slotte gaat op zoek naar ‘de mens achter de vunzigheid’.

Pornografie in de literatuur biedt het eerste historische overzicht van wat misschien wel het meest subversieve genre uit de Nederlandse literatuur is geweest.

Met bijdragen van Ton Anbeek, Rody Chamuleau, Elsbeth Etty, Jaap Goedegebuure, Veronika ter Harmsel Havlíková, Kris Humbeeck, Arno Kuipers, Inger Leemans, Marita Mathijsen, Willem Otterspeer, Herman Pleij, Tom Sintobin, Marja Pruis en Arnon Grunberg.

Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar, 2012 | ISBN 9789038895307 | Onder redactie van Joost van Driel & Rick Honings

IN DE MEDIA

2012

Het onbedwingbare hart. Een keuze uit het werk van de Leidse dichter Johannes le Francq van Berkhey (1729-1812)

De schrijver Johannesle Francq van Berkhey (1729-1812) was wereldberoemd in Leiden. Als hij zijn gedichten voordroeg, konden velen de ogen niet droog houden. Maar lang niet iedereen kreeg er zijn handen voor op elkaar. De persoon van Berkhey was namelijk niet onomstreden. Er was in de tweede helft van de achttiende eeuw geen Leidenaar die zo werd geplaagd, gesard en gedemoniseerd.

In zijn grote oeuvre echter zijn schitterende gedichten te vinden, die nog altijd voor veel leesplezier zorgen. Ook in 2012, tweehonderd jaar na het overlijden van de excentrieke dichter en Leidenaar.

Berkhey schreef vooral gelegenheidspoëzie. De geboorte of het overlijden van een kind, een huwelijk, de actuele politieke gebeurtenissen of de ontploffing van het kruitschip in Leiden: hij greep elke gelegenheid aan om zijn gedachten en gevoelens in versvorm te vatten. Berkhey was boven alles ook vaderlander. Hij geldt in de Nederlandse literatuurgeschiedenis als een van de meest hartstochtelijke verdedigers van het Huis van Oranje. Zijn politiek activisme maakte van hem in de jaren tachtig van de achttiende eeuw een prinsgezinde cultfiguur, maar bracht hem ook in grote moeilijkheden.

In deze bloemlezing wordt de lezer gevoerd langs zes plaatsen van herinnering binnen de beroemde academiestad Leiden: locaties die belangrijke momenten markeren uit het leven van deze Leidse dichter. De beste en mooiste gedichten van Berkhey zijn aan deze locaties verbonden. Tweehonderd jaar na het overlijden van deze illustere Leidenaar worden zij in een rijk geïllustreerde bloemlezing gepresenteerd.

Zoeterwoude: Astraea, 2012 | Bezorgd, ingeleid en toegelicht door Rick Honings

2012

Strijd! Polemiek en conflict in de Nederlandse letteren

Niets menselijks is de schrijver vreemd. Hij ergert zich aan zijn collega, aan de criticus die zijn boek afkraakt of aan de corrupte staat van de mensheid zelve. Dan grijpt hij naar het beste wapen dat hij heeft: de pen. Deze bundel bevat zesentwintig korte beschouwingen over verschijningsvormen van strijd en conflict in de Nederlandse letteren. Vanaf de vroegste polemiek in het Nederlands in de middeleeuwen, dwars door de geschiedenis, tot en met de vete tussen Herman Brusselmans en Arnon Grunberg in de eenentwintigste eeuw. Maar ook de literatuur zelf komt aan bod. In drie gedichten en een verhaal, speciaal voor deze bundel geschreven, leveren Maria van Daalen, Willem Jan Otten, Anton Korteweg en Oek de Jong hun visie op het thema ‘strijd’.

Verscheen ter gelegenheid van het afscheid van Jaap Goedegebuure als hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Leiden.

Met bijdragen van Maria van Daalen, Willem Jan Otten, Anton Korteweg, Oek de Jong, Joost van Driel, Geert Warnar, Ton Harmsen, Olga van Marion, Wim van Anrooij, Peter van Zonneveld, Jacqueline Bel, Sjoerd van Faassen en Hans Renders, Léon Hanssen, Olf Praamstra, Willem Otterspeer, Geert Buelens, Eep Francken, Sander Bax, Ludo Jongen, Ton Anbeek, Harry Bekkering, Bart Vervaeck, Helma van Lierop-Debrauwer, Karen Ghonem-Woets, Max van Duijn, Rick Honings, Suzanne Fagel en Odile Heynders.

Leiden: Leiden University Press, 2012 | ISBN 9789087281687 | Onder redactie van Suzanne Fagel, Eep Francken & Rick Honings

IN DE MEDIA

2011

Geleerdheids zetel, Hollands roem! Het literaire leven in Leiden 1760-1860

‘Geleerdheids zetel, Hollands roem!’ zo noemde Willem Bilderdijk de Sleutelstad in zijn gedicht ‘Afscheid aan Leyden’ uit 1827. Het was een treffende typering. Leiden was tussen 1760 en 1860 een centrum van culturele activiteit. Na de bloeiperiode van de late zestiende en vroege zeventiende eeuw was de stad een minder prominente plaats gaan innemen, maar in de tweede helft van de achttiende eeuw vond er een heropleving plaats. Dat was mede te danken aan de oprichting van twee belangrijke literaire genootschappen: de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde en Kunst wordt door arbeid verkreegen. Behalve Bilderdijk woonden en werkten in de stad ook andere bekende auteurs, zoals Nicolaas Beets (Hildebrand), Johannes Kneppelhout (Klikspaan) en François Haverschmidt (Piet Paaltjens). Er waren dichtgenootschappen, leesgezelschappen en leesbibliotheken en de Schouwburg, de vele boekverkopers en de tijdschriften droegen bij aan het literaire klimaat.

Dit boek laat zien hoezeer de letterkunde verweven was met historische gebeurtenissen zoals de strijd tussen patriotten en prinsgezinden, de buskruitramp, de Belgische Opstand en de revolutie van 1848.

Leiden: Primavera Pers, 2011 | ISBN 9789059971141

2011

Vrouw van het Vaderland. Jacoba van Beieren in literatuur en kunst

Jacoba van Beieren (1401-1436) spreekt al eeuwenlang tot ieders verbeelding. We bewaren haar portretten, haar boog en zelfs haar vlecht. Die laatste mag misschien niet authentiek zijn, maar blijft onderzoekers en andere belangstellenden tot op heden wel fascineren. Ook vele schrijvers en kunstenaars hebben zich in de afgelopen eeuwen laten inspireren door het leven van deze tragische gravin. In dit boek staat de beeldvorming rondom Jacoba van Beieren centraal, in literatuur en kunst, vanaf de middeleeuwen tot de eenentwintigste eeuw.

Met bijdragen van Antheun Janse, Olga van Marion, Lotte Jensen, Rick Honings, Jaap Goedegebuure, Helma van Lierop-Debrauwer en Elizabeth den Hartog.

Haarlem: Kastelenstichting Holland en Zeeland, 2011 | Onder redactie van Rick Honings & Olga van Marion

IN DE MEDIA

2006

Ô bloem der steden. Bilderdijk en Leiden

Op 7 september 2006 was het 250 jaar geleden dat Willem Bilderdijk (1756-1831) werd geboren. Ofschoon deze blijde gebeurtenis plaatsvond aan de Westermarkt te Amsterdam, is het niet zonder reden dat Bilderdijks geboortedag wordt herdacht in Leiden. Hier werd hij voor het eerst als dichter gewaardeerd, hier bracht hij een gelukkige studententijd door, en hier vond hij op oudere leeftijd een kleine schare toegewijde leerlingen. Toen hij na een jarenlange ballingschap terugkeerde in het vaderland, ging hij in Leiden wonen. Als dichter, schrijver en geleerde heeft Willem Bilderdijk, meer dan wie ook, een stempel op zijn tijd gedrukt. Zijn kwaliteiten als poëet hebben nooit ter discussie gestaan, maar zijn scherpe kritiek op van alles en nog wat riep veel weerstanden op. Dat heeft echter ook stimulerend gewerkt. In zijn verzet tegen de geest der eeuw werd deze conservatieve romanticus een factor van betekenis. Wie zich bezighoudt met de negentiende eeuw, kan niet om Bilderdijk heen. Dit boek is verschenen als catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling
Catalogus bij de tentoonstelling ter herdenking van Bilderdijks tweehonderdvijftigste geboortejaar op 7 september 2006. Kleine publicaties van de Leidse Universiteitsbibliotheek 73 | Leiden: Universiteitsbibliotheek Leiden, 2006 | ISSN 09219293

2006

Met de vrienden op reis in Zwitserland in 1881

Deze editie van een onbekend reisverhaal van François HaverSchmidt, beter bekend als Piet Paaltjens, laat een heel andere kant van de schrijver zien. HaverSchmidt wordt gezien als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Romantiek in de Nederlandse literatuur. De van nature zwaarmoedige schrijver pleegde in 1894 zelfmoord. In het verslag dat hij in augustus 1881 maakte over zijn reis naar Zwitserland, is hij echter opgewekt van toon en wordt hij overweldigd door de natuur. Het reisverslag las hij voor bij de Vereniging Paulus in Schiedam. Zijn verhaal staat in een duidelijke traditie van romantische reisliteratuur in de negentiende eeuw.
François HaverSchmidt | Leiden: Stichting Neerlandistiek Leiden, 2006 | Uitgegeven, ingeleid en toegelicht door Rick Honings

Volg mij